A vitamini uzun zincirlidir ve yapısında 5 çift bağ bulunduran doymamış bir alkolüdür. Ayrıca A vitamini renksizdir, yağda çözünebilir ve karaciğerde depolanabilir. A vitamini retinol olarak da adlandırılır. A vitaminininin yapısında çift bağlar bulunur buna binaen değişik izomerik formlara sahip olduğu söylenebilir. Tatlı su balıklarının sahip olduğu A1 ve tuzlu suda yaşayan ve memelilerin sahip olduğu A2 formu doğada en fazla bulunan formlarıdır. Bitkilerde var olan karotenoidler ise A vitamini öncülü veya provitamin A şeklinde görev yapar ve bu sayede vücutta A vitaminine dönüşür.
A vitamini miktarları birimlendirilmesi genelde uluslararası ünite (IU) veya mikrogram (mcg) cinsinden olur. 2015 senesinde yayınlanan TÜBER’e (Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi) göre yetişkin kadın bireylerin günlük A vitamini gereksinimi 490 mcg iken erkek bireylerin günlük A vitamini gereksinimi 570 mcg’dir. A vitaminine duyulan ihtiyaç gebelik, büyüme, gelişme ve emzirme gibi durumlarda farklılık gösterir.
A Vitamini Faydaları Nelerdir?
A vitaminin vücutta birçok görev üstlendiği bir gerçektir. A vitamini açısından havuç çok zengindir. Havuç, göz sağlığına olumlu olarak etki eder hatta halk arasında göz doktoru olarak da isimlendirilir. A vitamini vücutta birçok organ ve sistemde çeşitli görevler üstlenir. En yaygın olumlu etkileri de şunlardır:
- Gece körlüğü ve yaşlanma sebebiyle oluşan görme problemlerine karşı koruma sağlar
- Bağışıklık sistemini destekler
- Kansere karşı korunmaya destek olur
- Egzama, akne gibi çeşitli cilt hastalıklarının önlenmesinde destek olur
- Kemik sağlığı açısından iyileşme sürecinde yardımcı olur
- Üreme sağlığında etkileri görülür
A Vitamini Nelerde Bulunur?
A vitamini bitkisel ve hayvansal kaynaklı birçok besinde farklı oranlarda bulunur. A vitamini açısından zengin kaynakları olan besinler şu şekilde sıralanabilir:
- Renkli sebzeler (domates, havuç, yeşil ve kırmızı biber vs.)
- Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, brokoli vs.)
- Kavun, mango gibi meyveler
- Balık yağları
- Karaciğer
- Süt ve peynir
- Yumurta
- Vitaminlerle zenginleştirilmiş her türlü besin
A Vitamini Eksikliği Nasıl Anlaşılır?
A vitamini eksikliğinin belirti vermeye başlaması için bireyin çok uzun süre dengesiz beslenmesi veya A vitamininin eğilimi üzerinde etkisi olan bir sağlık sorunu bulunması gerektiği bilinir. A vitamini eksikliğinin belirti vermeye başlamasıyla gözlemlenebilecek durumlar şunlardır:
- Gece körlüğü
- Cilt ve saçlarda kuruluk
- Akne egzama gibi cilt sorunları
- Gözlerin beyaz kısmında lekelenmeler görülmesi
- Eklem ve kemik hastalıkları
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
- Sık sık geçirilen enfeksiyonlar
- Üremeye ilişkin problemler
- Kseroftalmi ve körlüğe kadar giden görme bozuklukları
